Πάθη και απάθεια

Contents Note: ΠΡΟΛΟΓΟΣ -- ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ -- ΕΙΣΑΓΩΓΗ -- ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ -- Τα πάθη ως "παρά φύσιν" κατάσταση της ψυχής -- Το παθητικό μέρος της ψυχής και η εμφάνιση των παθών -- Τα πάθη, συνέπεια της πτώσεως του ανθρώπου -- ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ -- Κατηγορίες παθών -- Ο ρόλος των αισθητών πραγμάτων στη δημιουργία των παθών -- Ο ρόλος του νου και των λογισμών στη δημιουργία των παθών -- Ο ρόλος των δαιμόνων στη δημιουργία των παθών -- Η μεταξύ των παθών σχέση -- Τα πάθη της φιλαυτίας, της γαστριμαργίας και της πορνείας -- Άλλα πάθη -- ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Η ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ -- Θεία χάρη και ανθρώπινη συνεργία -- Η μετάνοια και το πένθος -- Η σύνεση και η σταθερότητα στον αγώνα για την κάθαρση -- Η απομάκρυνση από τις αιτίες των παθών -- Η ησυχία και η έρημος -- Η τήρηση των εντολών και οι αρετές -- Η άσκηση -- Άλλες πνευματικές εργασίες για την θεραπεία των παθών -- Η κάθαρση του νου -- ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Η ΑΠΑΘΕΙΑ -- Η απάθεια ως ορθός προσανατολισμός των δυνάμεων της ψυχής -- Προϋποθέσεις της απάθειας -- Η απάθεια ως αρχή τελειώσεως -- Η θεωρία -- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.

Summary or Abstract: Ο σύγχρονος μηδενιστικός ορθολογισμός, η απουσία νοήματος από τη ζωή και η απελπισία μπροστά στον πόνο και στο θάνατο του συγχρόνου ανθρώπου, κάνουν τον λόγο της Εκκλησίας στις μέρες μας ιδιαίτερα επίκαιρο.
Η γλώσσα της Εκκλησίας είναι η γλώσσα των Πατέρων, οι οποίοι σε όλες τις εποχές διακονούν το έργο της και βοηθούν τον άνθρωπο να δει πέρα από τα όρια του λόγου, των αισθήσεων και του θανάτου, το υπέρλογο μυστήριο της σωτηρίας που ο ενανθρωπήσας Λόγος του Θεού αποκάλυψε σ' αυτόν. Η αιχμαλωσία του συγχρόνου ανθρώπου στα αισθητά πράγματα και η υποδούλωσή του στα πάθη, κλείνουν το δρόμο για κοινωνία με τον Θεό. Οι Πατέρες υπογραμμίζουν την ανάγκη να προχωρήσει ο άνθρωπος στην κατά Θεόν ελευθερία με τη μεταστροφή των παθών σε αγαπητική δύναμη για το Θεό, ώστε να μπορέσει έτσι να οικειωθεί τη σωτηρία και να οδηγηθεί στη θέωση.
Ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος εκφράζει με ενάργεια αυτή την ανάγκη και εισάγει τον αναγνώστη των έργων του στο μυστήριο της θέωσης και της κοινωνίας με το Θεό που ο ίδιος έζησε και από αγάπη αποκαλύπτει. "Αγαπητοί διότι γέγονα μωρός, ουχ υπομένω φυλάξαι το μυστήριον εν σιωπή, αλλά γίνομαι άφρων, δια την των αδελφών ωφέλειαν".
Όταν πριν μερικά χρόνια για πρώτη φορά έπαιρνα στα χέρια μου τα Ασκητικά του αββά Ισαάκ δεν μπορούσα να φανταστώ σε ποιες διαστάσεις της πραγματικότητας θα με οδηγούσαν. Ο αββάς Ισαάκ ζει πέρα από το χώρο και το χρόνο, το μυστήριο της απερινόητης αγάπης. Αγαπά και δέεται "υπέρ πάσης της κτίσεως, υπέρ των ανθρώπων, και των ορνέων, και των ζώων, και των δαιμόνων... καθ' ομοιότητα του Θεού". Η πραγματικότητα στην οποία μας εισάγει δημιουργεί δέος και έκπληξη, που δεν παύουν να εμφανίζονται, και μάλιστα με την ίδια ένταση, κάθε φορά που ανοίγει κανείς να μελετήσει κάποιο λόγο του.
Η εργασία που ακολουθεί γεννήθηκε μέσα σ'αυτό το δέος και μέσα σ' αυτή την έκπληξη και είναι τόλμημα, που έχει ανάγκη από την εκζήτηση της συγχώρησης του οσίου, γιατί αποτελεί βέβηλη είσοδο στο χώρο του υπέρλογου μυστηρίου που εκείνος ζει, χωρίς το κατάλληλο ένδυμα. [...] (Από τον πρόλογο του συγγραφέα)