1821 πριν και μετά

Notes Pertaining to Edition and Bibliographic History: Η έκδοση αποτελεί τον συνολικό κατάλογο της έκθεσης "1821 Πρίν και Μετά", η οποία συνδιοργανώθηκε από το Μουσείο Μπενάκη, την Τράπεζα της Ελλάδος, την Εθνική Τράπεζα και την Alpha Bank και παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138, από τις 3 Μαρτίου έως τις 7 Νοεμβρίου 2021.

Contents Note: ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ -- ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, Πρόεδρος της Δημοκρατίας -- ΕΙΡΗΝΗ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΥ, Πρόεδρος της Δ.Ε. του Μουσείου Μπενάκη -- ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ, Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος -- ΚΩΣΤΑΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, Πρόεδρος Δ.Σ. Εθνικής Τράπεζας -- ΒΑΣΙΛΗΣ Θ. ΡΑΠΑΝΟΣ, Πρόεδρος Δ.Σ. της ALPHA BANK -- ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ -- ΤΑΣΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ - ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ, «1821 Πριν και Μετά»: Έλληνες και Ελλάδα, Επανάσταση και κράτος -- ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Τα χρόνια των προσδοκιών -- ΑΝΝΑ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗ - ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΣΑΡΑΦΗΣ - ΜΙΧΑΛΗΣ ΦΕΣΤΑΣ, Τα χρόνια του Αγώνα -- ΛΙΝΑ ΛΟΥΒΗ, Τα χρόνια της εφαρμογής -- ΧΑΡΙΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ, 1821. Το «πριν» και το «μετά» της Ελληνικής Επανάστασης μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση -- ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙA -- Οθωμανική Αυτοκρατορία και διοίκηση -- Περιηγητές στον ελλαδικό χώρο και αρχή του Φιλελληνισμού -- Καθημερινή ζωή -- Εμπόριο και συντεχνίες των Ελλήνων -- Παιδεία και εκδόσεις -- Εκκλησία και λατρεία -- Ρωσοτουρκικός πόλεμος και Ορλωφικά -- Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) -- Ο Αλή πασάς, Σούλι και ευρωπαϊκές δυνάμεις στο Ιόνιο -- Αρματολοί και κλέφτες -- Φιλική Εταιρεία -- ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ -- Χίλια οκτακόσια είκοσι ένα -- Χίλια οκτακόσια είκοσι δύο -- Χίλια οκτακόσια είκοσι τρία -- Χίλια οκτακόσια είκοσι τέσσερα -- Χίλια οκτακόσια είκοσι πέντε -- Χίλια οκτακόσια είκοσι έξι -- Χίλια οκτακόσια είκοσι επτά -- Προσωπογραφία του 1821 -- Φιλελληνισμός -- Ιωάννης Καποδίστριας και οι απαρχές του ελληνικού κράτους -- ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ -- Η άφιξη του βασιλιά Όθωνα -- Οι βασιλείς και τα Ανάκτορα -- Πρόσωπα και υποδομές του κράτους -- Οικονομία, παιδεία και εκκλησία -- Σύνταγμα και εκλογές -- Η Μεγάλη Ιδέα -- Εξέγερση στο Ναύπλιο και έξωση του Όθωνα -- Ηθικές αμοιβές και το φυσικό τέλος των αγωνιστών -- Επανάσταση, τέχνη και συμβολισμός -- Η νέα πρωτεύουσα, οι γέφυρες με το παρελθόν και οι άλλες πόλεις -- Τα πρόσωπα του νεαρού κράτους -- Από τη φουστανέλα στα φράγκικα -- Εκλογή Γεωργίου Α' και Ένωση των Επτανήσων -- Οι νέοι βασιλείς, οι πολιτικοί και η νέα Αυλή -- Το φαινόμενο της ληστείας -- Δημόσια έργα και εκπαίδευση -- Αλυτρωτισμός -- Η λαϊκότητα και η δεύτερη ζωή της Επανάστασης -- Η αντοχή του «1821» στην τέχνη του εικοστού αιώνα -- Ισθμός της Κορίνθου: τομή στη γη, βήμα προς το μέλλον -- «Χαίρε, ω χαίρε Ελευθεριά».

Summary or Abstract: ΑΠΟ ΤΑ ΟΡΛΩΦΙΚΑ ΤΟΥ 1770 ως το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης, από την αφύπνιση των υπόδουλων Ελλήνων ως την εξέγερση τους, από τον πόλεμο της ανεξαρτησίας και την ολοκλήρωση του Αγώνα ως τη δημιουργία ενός νέου, ενιαίου, ελεύθερου ελληνικού κράτους, ο δρόμος προς την υλοποίηση του εθνικού οράματος υπήρξε μακρύς και δύσβατος. Σημαδεύτηκε από εξάρσεις και απογοητεύσεις, επιτυχίες και παλινδρομήσεις, λαμπερές και σκοτεινές στιγμές. Αλλά το φως κυριάρχησε στο τέλος, καταυγάζοντας το παρόν και το μέλλον μας.
Αυτή η μακρά περίοδος δημιούργησε ένα ευρύτατο φάσμα αναπαραστάσεων που διαμόρφωσαν, εν πολλοίς, τη συλλογική μας μνήμη. Συνενώνοντας τις αναφορές στην αρχαιότητα με τις δραματικές στιγμές του Αγώνα, τα φιλελληνικά αισθήματα με τη λαϊκή μυθοποίηση των πρωταγωνιστών της Επανάστασης, τα Φώτα της Δύσης και τις ευρωπαϊκές επαναστατικές διεργασίες με την απάλειψη του δουλικού φρονήματος, οι αναπαραστάσεις αυτές παρείχαν το ιδεολογικό και αισθητικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκαν οι προσπάθειες συγκρότησης της νέας ελληνικής εθνικής ταυτότητας.
Αλλά η έκθεση «1821 Πριν και Μετά» δεν περιορίζεται στην καλλιτεχνική έκφραση του πόθου για την ελευθερία. Φιλοξενεί, εκτός από πίνακες, χρωμολιθογραφίες και γκραβούρες, πλούσιο αρχειακό υλικό, ιστορικά κειμήλια, αντικείμενα από τον ιδιωτικό και δημόσιο βίο των προσώπων που σφράγισαν την εποχή, συνθέτοντας έτσι μια συνεκτική οπτική αφήγηση που αναδεικνύει και ανανοηματοδοτεί τα ηρωικά στοιχεία του παρελθόντος μας. Ειορτάζει την ιδρυτική πράξη της συγκρότησης του ελληνικού κράτους παρακολουθώντας τις διαδοχικές φάσεις της διαμόρφωσης και του μετασχηματισμού του. Και τοποθετώντας την Αθήνα -από την ανακήρυξή της ως πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους μέχρι το τέλος της βασιλείας του Εεωργίου Α'- στο επίκεντρο της εκ θέσης, προβάλλει τον ρόλο της ως «πυκνωτή» της σύγχρονης Ελλάδας.
Η Επανάσταση του 1821 είναι η κορυφαία στιγμή της νεότερης ιστορίας μας· ο επετειακός εορτασμός της βαθαίνει την ιστορική μνήμη, χαλυβδώνει τους συλλογικούς δεσμούς, συνεγείρει το εθνικό φρόνημα. Παράλληλα, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για έναν θαρραλέο από λογισμό όσων πετύχαμε στα διακόσια χρόνια της ανεξαρτησίας μας, αλλά και όσων απεμπολήσαμε στον βωμό κοντόφθαλμων επιδιώξεων. Επιβάλλει μια συμπεριληπτική προσέγγιση που θα τιμά τους φουστανελοφόρους αγωνιστές μαζί με τους λόγιους διαφωτιστές, τα «ματωμένα ράσα» μαζί με τους ξένους που ήρθαν να πολεμήσουν στην Ελλάδα, τους καπεταναίους μαζί με τους εμπόρους και τους Έλληνες της διασποράς, τους οραματιστές μαζί με τους ρεαλιστές. Και επιζητεί τη μετατροπή του συναισθήματος σε όχημα γνώσης, της βιωμένης συγκίνησης σε εργαλείο κατανόησης.
Η έκθεση «1821 Πριν και Μετά» ωθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Περιδιαβαίνοντας τους χώρους της, παρακολουθούμε τη μακρά διαδρομή που διανύσαμε στη νεότερη ιστορία μας ώσπου να κατακτήσουμε το αγαθό της κοινωνικής, πολιτικής και ατομικής μας ελευθερίας. Συσχετίζοντας λέξεις και εικόνες, σύμβολα και αναπαραστάσεις, προσεγγίζουμε τις πολλές όψεις αυτού του τόσο μακρινού, αλλά και τόσο κοντινού μας κόσμου· συναισθανόμαστε το μεγαλείο της εθνικής μας αφύπνισης· συλλαμβάνουμε, μέσα από τη συγκινησιακή ένταση που προκαλούν τα εκθέματα, το νόημα του ξεσηκωμού και κατανοούμε το διαχρονικό πρόταγμά του: ομοψυχία και ενότητα, προσήλωση στον σκοπό, αποφυγή της διχόνοιας που ακυρώνει κάθε εθνική προσπάθεια. Είναι ένα κέντρισμα προς τη συλλογική μας αυτογνωσία, μια παρότρυνση να μετουσιώσουμε τα διδάγματα της ιστορίας σε ευθύνη για το παρόν και το μέλλον μας. (Κατερίνα Σακελλαροπούλου, Πρόεδρος της Δημοκρατίας)

Additional Title Supplied by Cataloguer: Χίλια οκτακόσια είκοσι ένα πριν και μετά