Σπύρος Παπαλουκάς

Notes Pertaining to Title and Statement of Responsibility: Κατάλογος έκθεσης: Αθήνα, Μέγαρο Εϋνάρδου, 2019.

Summary or Abstract: Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομότιτλης έκθεσης που διοργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στον εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Εϋνάρδου (17 Οκτωβρίου 2019 έως 31 Ιανουαρίου 2020).

Στο βιβλίο παρουσιάζονται 85 έργα από ένα σύνολο περίπου 480 σχεδίων και μελετών του μεγάλου εικαστικού Σπύρου Παπαλουκά (1892-1957) που καταγράφηκαν για τις ανάγκες της προετοιμασίας της έκθεσης. Τα περισσότερα έργα δημοσιεύονται και παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Αναλυτικός κατάλογος της καταγραφής περιλαμβάνεται στο τέλος του βιβλίου. Όλα τα έργα απόκεινται σε ιδιωτικές συλλογές.

Όπως σημειώνει στον πρόλογο η ιστορικός τέχνης Μαίρη Μιχαηλίδου: «Πρόκειται για μοναδικά καλλιτεχνικά τεκμήρια, πολύτιμα αποτυπώματα ενός ανεξερεύνητου εικαστικού θησαυρού, που καταδεικνύουν πώς ο ξεχωριστός δημιουργός προετοίμαζε με υπομονή και επιμονή, και πολλές φορές με άπειρες δυσκολίες, τις μελλοντικές ζωγραφικές επιφάνειές του — από τα πρώτα του βήματα ως στρατιώτης στο Μεσολόγγι, με το σπανιότατο σχέδιο που απεικονίζει Έλληνα στρατιωτικό, έως την απαράμιλλη non finito Ύδρα της τελευταίας περιόδου και την τραγικά ρεαλιστική απόδοση με την τεχνική της στιγματογραφίας μιας συγκλονιστικής αυτοπροσωπογραφίας. […] Κατά ευτυχή συγκυρία, στο ανέκδοτο υλικό της έκθεσης αποκαλύπτεται μεγάλο μέρος της θεματολογίας του Παπαλουκά, και από κάθε ομάδα σχεδίων, είτε αυτόνομων είτε ως υλικό προετοιμασίας για τις ζωγραφικές αποτυπώσεις, διασώθηκαν εικόνες που είχαν οριστικά χαθεί, όπως εκείνες της μεγάλης έκθεσής του στη Σμύρνη την ώρα της τραγωδίας».

Για την καλύτερη προσέγγιση του πλούσιου αυτού υλικού, ο επιμελητής της έκθεσης Μάρκος Καμπάνης κατέταξε τα έργα σε 9 θεματικές ενότητες: 1. Μικρά Ασία, 2. Άγιον Όρος, 3. Εκκλησιαστικά, 4. Πορτρέτα – Γυμνά, 5. Τοπία, 6. Νεκρές φύσεις, 7. Εφαρμογές (Διακοσμήσεις, Εικονογραφήσεις), 8. Μελέτες ζωγραφικής, 9. Διάφορα. Στο εκτενές κείμενό του, αναλύει και σχολιάζει τα έργα και προτείνει νέες ταυτοποιήσεις.

Την έκδοση εμπλουτίζει πλούσιο αρχειακό υλικό από τη ζωή και το πολυσχιδές έργο του Σπύρου Παπαλουκά (κατάλογοι εκθέσεων, φωτογραφίες, εικονογραφήσεις βιβλίων κ.ά.), το οποίο εικονογραφεί το νέο, αναθεωρημένο Χρονολόγιο, που συνέταξε η Κάτια Μ. Χανδρά.