Εισαγωγή στην ελληνική λαογραφία

Notes Pertaining to Edition and Bibliographic History: 2η έκδ., ΜΙΕΤ, 1978. - 351 σ. (προστέθηκε βιβλιογραφία).

Internal Bibliographies/Indexes Note: Περιέχει βιβλιογραφία και ευρετήριο.

Contents Note: Περιεχόμενα:
ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ -- ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ -- 1. Ορισμός και σκοποί της Λαογραφίας -- 2. Θέματα και σπουδή στη λαογραφική έρευνα -- ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Ιστορικά και φιλολογικά της Ελληνικής Λαογραφίας -- 1. Η Ελληνική Λαογραφία μέσα στους αιώνες -- 2. Τα λαογραφικά "θέματα" στον παλαιότερο ελληνικό κόσμο -- 3. Η σπουδή των λαογραφικών θεμάτων στην Αρχαία Ελλάδα -- 4. Λαογράφοι των πρώτων χριστιανικών και των βυζαντινών χρόνων (Παρατήρηση και Μελέτη) -- 5. Η Ελληνική Λαογραφία ύστερ' από την άλωση της Κωνσταντινούπολης -- 6. Οι ξένοι περιηγητές-λαογράφοι -- 7. Η Ελληνική Λαογραφία στα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση (1830-50) -- 8. Η Ελληνική Λαογραφία, από το 1850 ως το 1890 -- 9. Η Ελληνική Λαογραφία από το 1890 ως το 1918 - Ο Νικόλαος Πολίτης -- 10. Η Ελληνική Λαογραφία από τα 1918 ως τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο (1944) -- 11. Η Ελληνική Λαογραφία από το 1945 ως σήμερα -- 12. Λαογραφικά Μουσεία και Συλλογές στην Ελλάδα -- ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ Τα Χωριστά θέματα της Ελληνικής Λαογραφίας -- ΤΜΗΜΑ Α' ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ "Μνημεία του Λόγου" -- 1. Τα Δημοτικά Τραγούδια -- 2. Ξόρκια ή Επωδές -- 3. Ευχές και Κατάρες -- 4. Εκφραστικές χειρονομίες και κινήσεις -- 5. Τα Αινίγματα -- 6. Οι Παροιμίες -- 7. Οι Μύθοι -- Α' Μύθοι με ζώα -- Β' Μύθοι με ζώα και ανθρώπους -- Γ' Μύθοι μόνο με ανθρώπους -- 8. Ευτράπελες διηγήσεις ή Αστειολογήματα -- 9. Τα Παραμύθια -- 10. Οι Παραδόσεις -- 11. Λαογραφικές λέξεις και ονόματα -- ΤΜΗΜΑ Β' ΕΘΙΜΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ "Αι κατά παράδοσιν πράξεις και ενέργειαι του Ελληνικού Λαού" -- Ι. Βιοτικά και καλλιτεχνικά θέματα της λαϊκής ζωής -- 1. Η κατοικία -- Α' Οικιστική μελέτη του χωρίου και του συνοικισμού -- Β' Οικιστική μελέτη του σπιτιού -- 2. Τροφές και ποτά -- 3. Υφαντά και κεντήματα του σπιτιού -- 4. Ενδυμασία-κοσμήματα -- 5. Λαϊκή βιοτεχνία και τέχνη -- 6. Λαϊκοί βίοι και επαγγέλματα -- II. Κοινωνική παραδοσιακή ζωή -- 1. Κοινοτική οργάνωση και σχέσεις -- 2. Οικογενειακή οργάνωση και συγγενικές σχέσεις -- 3. Λαϊκό δίκαιο -- 4. Επαγγελματική οργάνωση και εργασιακές σχέσεις -- 5. Κοινωνικές ψυχαγωγίες και εκτονώσεις -- III. Οι τρεις σταθμοί της ανθρώπινης ζωής (γέννηση, γάμος, θάνατος) -- 1. Τα ελληνικά έθιμα του τοκετού και η παιδική ηλικία -- Α' Τα έθιμα του τοκετού -- Β' Τα λαογραφικά της παιδικής ηλικίας -- Γ' Λαογραφικά των παιχνιδιών και του αθλητισμού -- 2. Τα ελληνικά έθιμα του γάμου -- 3. Τα ελληνικά έθιμα του θανάτου -- IV. Φυσικές και μεταφυσικές αναζητήσεις -- Α' Η φυσική παρατήρηση -- 1. Η λαϊκή μετεωρολογία -- 2. Η λαϊκή αστρολογία -- 3. Η λαϊκή θεραπευτική -- Β' Η μεταφυσική ανησυχία -- 1. Δεισιδαιμονίες και προλήψεις -- 2. Η Μαντική -- 3. Η Μαγεία -- Γ' Η λαϊκή Φιλοσοφία και Ηθική -- 1. Η πρώτη λαϊκή κοσμοθεωρία -- 2. Η αντιμεταφυσική αλληλεγγύη -- 3. Οι ηθικές κοινωνικές αντιλήψεις -- V. Τα λατρευτικά λαϊκά βιώματα (ο Θεός, ο χρόνος και η καρποφορία της Γης) -- Α' Γενική Δοξασιακή Λατρεία (Θρησκευτικές και παγανιστικές αντιλήψεις) -- Β' Ειδική Εθιμική Λατρεία (Χριστιανική και Δημητριακή) -- 1. Περιστατικά λατρευτικά έθιμα -- 2. Περιοδικά λατρευτικά έθιμα -- α. Ανοιξιάτικες γιορτές -- β. Καλοκαιρινές γιορτές -- γ. Φθινοπωρινές γιορτές -- δ. Χειμωνιάτικες γιορτές -- Γ' Αγροτικά εποχικά έθιμα (Γεωργικά, ποιμενικά, ναυτικά και γενικά εργατικά έθιμα) -- ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ -- 1. Η Λαογραφία και οι άλλες επιστήμες -- 2. Λαογραφία και Λογοτεχνία -- 3. Ο εθνικός και κοινωνιολογικός χαρακτήρας της Λαογραφίας -- 4. Νεώτερη έρευνα και απόψεις. Παραδοσιακή και σύγχρονη Λαογραφία -- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ -- 1. Γενική βιβλιογραφία της Ελληνικής Λαογραφίας -- 2. Πανεπιστημιακά εγχειρίδια -- 3. Εκθέσεις για την ελληνική λαογραφική έρευνα -- 4. Οδηγίες και Ερωτηματολόγια για τη συλλογή λαογραφικής ύλης -- Συμπληρωματικά στις επιμέρους βιβλιογραφίες -- ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ -- Α' Θέματα και τόποι -- Β' Συγγραφείς που αναφέρονται -- Γ' Ξενόγλωσσα ονόματα και λέξεις.

Summary or Abstract: Λέγοντας «Εισαγωγή στη Λαογραφία» δεν εννοούμε την εκτενή θεωρητική μελέτη που θα μας προετοίμαζε να μπούμε στους κόσμους της Λαογραφικής Επιστήμης και θα μας έδειχνε τις ιστορικοπνευματικές διαδικασίες, όσες οδήγησαν από την παρατήρηση της λαϊκής ζωής στη μελέτη της. Και μιλώντας ιδιαίτερα για «Ελληνική Λαογραφία» δεν θα επιχειρήσουμε εισαγωγή στην εθνική ανθρωπολογία της (κοινωνική, οικονομική, θρησκευτική και πολιτική), για να βρούμε τί σχημάτισε τα έθιμα και τον εθιμικό λόγο που θα μελετήσουμε. Ο τίτλος «Εισαγωγή» που χρησιμοποιούμε εδώ σημαίνει, πιο μεταβατικά, τη χειραγωγία του αναγνώστη στα εύκολα μυστικά αλλά και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί ν' ασκηθεί η Λαογραφία. Είναι δηλαδή μια εισαγωγή του αναγνωστικού κοινού στα κεφάλαια της λαογραφικής ιστορίας και έρευνας, μια κατατόπιση στα ενδιαφέροντα που παρουσιάζει η ελληνική λαϊκή ζωή και στα όσα αξίζει να προσέχουμε και ν' αξιοποιούμε. Το βιβλίο αυτό πρωτογράφτηκε για τους φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής των Ιωαννίνων, που πρωτοϊδρύθηκε το 1964 (Παράρτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) και που δεν παρέλειψε να περιλάβει στο πρόγραμμά της το εθνικό και παραδοσιακό μάθημα της Λαογραφίας.
Ο Ηπειρωτικός χώρος, με τους πρώτους τότε φοιτητές του (1964-65), ήταν ό,τι έπρεπε για την ανάπτυξη και τη συζήτηση των λαογραφικών θεμάτων, γι αυτό και το βιβλίο που τα περιέλαβε (η πρώτη του εκείνη έκδοση) αφιερώθηκε «στους πρώτους φοιτητές και στις φοιτήτριες της Σχολής» (200 συνολικά).
Με την αναθεωρημένη σήμερα έκδοσή του, που την ανέλαβε μέσα στους σκοπούς του το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, το βιβλίο αυτό απευθύνεται πλατύτερα στους αποφοίτους όλων των Πανεπιστημίων και των Ανωτάτων Σχολών, στους εκπαιδευτικούς και τους άλλους πνευματικούς Έλληνες και καλλιτέχνες, που με παραδοσιακό ζήλο κι ενδιαφέρον ερευνούν και μελετούν ή αξιοποιούν τα λαογραφικά μας. [...] (Από τα προεισαγωγικά της έκδοσης)