Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη

Notes Pertaining to Edition and Bibliographic History: Το παρόν έργο επανεκδόθηκε το 2012 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης ως 1ος τ. στο ομώνυμο δίτομο έργο με 2ο τ.: Από τον Χέγκελ και τον Νίτσε ως τον Χάιντεγκερ και τον Βιττγκενσταϊν.

Internal Bibliographies/Indexes Note: Περιλαμβάνει βιβλιογραφία: σ. 417-430 και ευρετήριο: σ. 433-437.

Contents Note: Περιεχόμενα: ΕΙΣΑΓΩΓΗ -- Ι. Ο ΝΟΜΙΝΑΛΙΣΜΟΣ, Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ 14ο ΩΣ ΤΟΝ 16ο αι. -- Το πρόβλημα της έλλογης μεταφυσικής γνώσης στη μεσαιωνική θεολογία και ο γενικός χαρακτήρας του νομιναλισμού -- Το ανθρωπιστικό κίνημα και η μεταφυσική -- Νομιναλισμός και ανθρωπισμός -- Η ανθρωπιστική στροφή προς την ρητορική στην συνύφανσή της με θεμελιώδεις αντιμεταφυσικές θέσεις -- Lorenzo Valla: η αντίκρουση της μεταφυσικής με βάση ρητορικά - γλωσσικά κριτήρια -- Η διπλή λειτουργία του αγνωστικισμού -- Ο χωρισμός λογικής και μεταφυσικής κι η διαμόρφωση της νεότερης έννοιας της μεθόδου -- Γενική παρατήρηση -- Agricola και Vives: η κριτική τους στην αριστοτελική λογική -- Η κριτική του Ramus στην αριστοτελική σύζευξη λογικής και μεταφυσικής -- Ο Nizolio και οι έσχατες αντιμεταφυσικές συνέπειες της ανθρωπιστικής στροφής προς την ρητορική -- Ο Zabarella και η αυτονόμηση της λογικής ως μεθοδικού οργάνου -- Cardano και Fracastoro: το νέο πρωτείο της γνωσιοθεωρίας και η γνωσιοθεωρητική ανάλυση των μεταφυσικών εννοιών -- ΙΙ. Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΣΤΟΝ 17ο αι. -- Γενική παρατήρηση -- Η προβληματική του αγνωστικισμού στον 17ο αι. -- Ο Bacon και η ανατροπή της παραδοσιακής έννοιας της μεταφυσικής -- Η αντιμεταφυσική στάση των σκαπανέων της νέας φυσικής: Galilei, Gassendi και Hobbes -- Η αναδόμηση της μεταφυσικής κάτω απ' την επίδραση της μαθηματικής φυσικής και του πρωτείου της γνωσιοθεωρίας -- Γενική παρατήρηση -- Η βεβιασμένη μεταφυσική του Descartes -- Η Λογική του Port-Royal και η σχέση της με την μεταφυσική -- Ο Geulincx και η μεταφορά του καρτεσιανού πρωτείου της γνωσιοθεωρίας μέσα στον χώρο της οντολογίας -- Ο Spinoza και ο ορισμός της έννοιας της ουσίας με βάση την φυσικομαθηματική έννοια του νόμου -- Η παραλληλότητα μαθηματικών και θεολογίας στον Maleblanche -- Η σχέση μαθηματικών και μεταφυσικής κι o ορισμός της ουσίας ως γνωστικού υποκειμένου στον Leibniz -- Ο εξαμβλωματικός εκσυγχρονισμός κι ο κατακερματισμός της θεολογικής μεταφυσικής κάτω απ' την πίεση των νέων ρευμάτων -- III. Η ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ, Η ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ -- Γενική παρατήρηση -- Η κατάλυση της ουσίας -- Ο γνωσιοθεωρητικός κι επιστημολογικός ορισμός της μεταφυσικής -- Οι θεμελιώδεις τύποι της κριτικής στην μεταφυσική -- Ο πολεμικός αγνωστικισμός των διαφωτιστών κι η εμπειριστική γνωσιοθεωρία ως άρνηση των μεταφυσικών αξιώσεων της νόησης -- Η μεταφυσική ως κατάχρηση της γλώσσας -- Η κοινωνιολογική κριτική της μεταφυσικής -- Η μεταφυσική ως ανθρωπολογική σταθερά.

Summary or Abstract: Στο βιβλίο αυτό εξετάζονται, με αξιώσεις πληρότητας και με άμεση χρήση των πηγών, ουσιαστικές πλευρές της μεγάλης στροφής από την αρχαία και χριστιανική μεταφυσική στην εγκοσμιολατρική και ανθρωποκεντρική κοσμοθεώρηση των Νέων Χρόνων. Στο πλαίσιο τούτο αναλύεται η δομή και η τυπολογία της αντιμεταφυσικής σκέψης, όπως αποκρυσταλλώνεται μετά την εμφάνιση της μαθηματικής φυσικής και των κοινωνικών επιστημών· επίσης περιγράφεται η διαμόρφωση της νεότερης έννοιας της επιστημονικής μεθόδου και καταδείχνεται, ότι κεντρικά σημεία της σύγχρονής μας φιλοσοφίας, όπως η ανάλυση των λειτουργιών της γλώσσας, έχουν αξιόλογη προϊστορία. Χάρη στην ευρύτητα της προβληματικής του το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και ως γενική ιστορία της φιλοσοφικής σκέψης από τον νομιναλισμό και το ανθρωπιστικό κίνημα ως το Διαφωτισμό και τον Kant.