Η ελληνική θεολογία επί τουρκοκρατίας 1453-1821

Notes Pertaining to Title and Statement of Responsibility: Μετάφραση του: Griechische Theologie in der Zeit der Türkenherrschaft (1453-1821): Die Orthodoxie im Spannungsfeld der nachreformatorischen Konfessionen des Westens.

Internal Bibliographies/Indexes Note: Περιλαμβάνει βιβλιογραφικές αναφορές και ευρετήρια.

Contents Note: Περιεχόμενα:
Ιστορικές προϋποθέσεις. Η πολιτική και εκκλησιαστική κατάσταση της (ελληνόφωνης) Ορθοδοξίας υπό ξένη κυριαρχία. Ιστορική εξέλιξη. Προσήλωση στην παράδοση. Η ελληνική θεολογία, 1453-1581. Παράρτημα Α: η ευχαριστιακή έριδα του 17ου αιώνα. Παράρτημα Β: η χρονολόγηση των πατριαρχών και μητροπολιτών.

Summary or Abstract: Το βιβλίο, αναθεωρημένο και συμπληρωμένο στην ελληνική έκδοση, αποτελεί την πρώτη πλήρη επισκόπηση της ελληνικής θεολογίας κατά τους τέσσερις αιώνες της Τουρκοκρατίας, καθώς και των παραφυάδων της στις ορθόδοξες χώρες της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Εγγύς Ανατολής. Παρουσιάζονται πάνω από εκατό συγγραφείς με τα βιογραφικά στοιχεία και τα έργα τους. Δεδομένου ότι επί Τουρκοκρατίας δεν υπήρχαν στην Ελλάδα παρά ελάχιστες ανώτερες σχολές και βιβλιοθήκες, η εκπαιδευτική δραστηριότητα μετατοπίστηκε μοιραία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως στην Ιταλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βρετανία, προς το τέλος της περιόδου μάλιστα και στη Ρωσία και τη Ρουμανία. Έτσι αναπτύχθηκαν στενές επαφές αλλά και αντιπαραθέσεις με τα δυτικά δόγματα μετά τη Μεταρρύθμιση: τον καθολικισμό, τον προτεσταντισμό (λουθηρανικό και καλβινικό), τον αγγλικανισμό, καθώς και με την κριτική της θρησκείας από τον Διαφωτισμό κατά τον 18ο αιώνα. Διακρίνονται σαφώς τέσσερις περίοδοι στην ιστορία της Εκκλησίας και της θεολογίας. Ο συγγραφέας επισημαίνει ότι, παρά την έλλειψη θρησκευτικής ελευθερίας, την υλική ένδεια, την ανεπάρκεια των ιερωμένων, την οξύτατη πολεμική, αλλά και την ενίοτε υπέρμετρη προσαρμογή (το πρόβλημα της "ψευδομόρφωσης"), στην εποχή της Τουρκοκρατίας ανιχνεύονται και θετικά στοιχεία, όπως η αλληλογνωριμία, η περισυλλογή και η αφοσίωση στα ουσιώδη. Αυτό το καταστάλαγμα του βιβλίου το αναγνωρίζουν ομόφωνα περίπου σαράντα μέχρι σήμερα βιβλιοκρισίες σε οκτώ γλώσσες από εκπροσώπους όλων των χριστιανικών δογμάτων.