Ευγένιος Βούλγαρης, ο homo universalis του Νέου Ελληνισμού

Contents Note: Προλογικό σημείωμα Ακαδημαϊκού Χρύσας Μαλτέζου -- Προλογικό σημείωμα Αρχιμανδρίτη Εφραίμ, καθηγουμένου της Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου -- Πρόλογος -- Πρόγραμμα Ημερίδος -- ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ -- ΧΑΡΙΤΩΝ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ: Ο Ευγένιος Βούλγαρης ως homo universalis και νους του νέου Ελληνισμού -- ΑΡΧΙΜ. ΕΦΡΑΙΜ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ: Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806), ο φωτιστής του Γένους -- ΕΛΕΝΗ ΑΓΓΕΛΟΜΑΤΗ-ΤΣΟΥΓΚΑΡΑΚΗ: Οι επιστολές του Ευγενίου Βούλγαρη προς τον πατριάρχη Κύριλλο Ε' -- ΜΠΟΡΙΣ Λ. ΦΟΝΚΙΤΣ: Αυτόγραφα του Ευγενίου Βουλγάρεως σε συλλογές της Ρωσίας και της Ουκρανίας -- ΙΛΙΑ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗ-SANGMEISTER: Τα χρόνια της Χερσώνας (1781-1788): συμβολή στη βιογραφία του Ευγενίου Βούλγαρη -- ΕΙΡΗΝΑ ΒΟΖΝΕΣΕΝΣΚΑΓΙΑ: Η εκτέλεση της διαθήκης και ο τάφος του Ευγενίου Βούλγαρη στη Λαύρα Αλεξάνδρου Νιέβσκι στην Αγία Πετρούπολη -- ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΑΜΑΛΟΥΚΟΣ: Το οικοδομικό συγκρότημα της Αθωνιάδος Ακαδημίας. Η αρχιτεκτονική του μνημείου και μερικές σκέψεις για την αποκατάσταση του -- ΓΛΩΣΣΑ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ -- ΚΩΣΤΑΣ Δ. ΝΤΙΝΑΣ: Γλωσσικές παρατηρήσεις στο έργο του Ευγενίου Βούλγαρη: η περίπτωση της γλωσσικής ποικιλίας -- PETER MACKRIDGE: Ο Βούλγαρης φαναριώτης στιχουργός; Σκέψεις για τον τσελεμπή Μέμνονα -- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΠΕΤΣΙΟΣ: Η μετοχέτευση της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας στη νεοελληνική σκέψη μέσω των μεταφράσεων: Η συμβολή του Ευγενίου Βούλγαρη -- ΧΑΡΙΤΩΝ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ: Justus Lipsius, Περί ευσταθείας: Ένα άγνωστο αυτόγραφο (και έργο;) του Ευγενίου Βούλγαρη στο Βουκουρέστι -- ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ: Όταν η μετάφραση γίνεται εξελληνισμός: Α. ΤΑΚΟΥΕΤΙΟΥ Στοιχεία Γεωμετρίας από τον Ευγένιο Βούλγαρη -- ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΚΑΡΜΗΣ: Οι ιδεολογικές, πολιτισμικές και παιδαγωγικές θέσεις του Ευγενίου Βουλγάρεως και η απήχησή τους στη νεώτερη εποχή -- ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ -- ΠΡΩΤΟΠΡ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ: Σοφία και παράχρηση εξουσίας: Ο Ευγένιος Βούλγαρης περί πάπα και παπισμού -- ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ν. ΜΑΚΡΙΔΗΣ: Απόκρισις Ορθοδόξου τινός προς τινα αδελφόν ορθόδοξον περί της των Κατολίκων δυναστείας [...] (Χάλλη 1775): Έργο του Νικηφόρου Θεοτόκη ή του Ευγενίου Βούλγαρη; Στοιχεία, ερμηνείες και υποθέσεις -- ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ: Αποστολικότητα και ησυχασμός στη θεολογική σκέψη του Ευγενίου Βούλγαρη: Λόγος εκφωνηθείς κατά την ημέραν του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου -- ΠΡΩΤΟΠΡ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ I. ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ: Η ευθανασία κατά τον Ευγένιο Βούλγαρη -- ΟΛΕΓΚ-ΜΑΞΙΜ ΤΣΥΜΠΕΝΚΟ: Η πραγματεία του Βούλγαρη, Ιστορική μελέτη περί της χρονολογίας βάπτισης της πριγκίπισσας Όλγας της Ρωσίας: Τα πολιτισμικά συμφραζόμενα και οι προεκτάσεις τους -- ΣΥΜΕΩΝ Α. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ: Ο Ευγένιος Βούλγαρης ως εκδότης πατερικών κειμένων.

Summary or Abstract: Πολύπλευρη προσωπικότητα, θεολόγος, φιλόσοφος, φιλόλογος, θετικός επιστήμονας, ο Ευγένιος Βούλγαρις υπήρξε αναμφίβολα κορυφαίος διδάσκαλος του Γένους. Με τη σοφία και την ευρυμάθειά του, με τη διδασκαλική δραστηριότητα και το έργο του, εγκαινίασε νέα εποχή στην πνευματική ιστορία του νέου Ελληνισμού. Επέτυχε να μπολιάσει την ελληνική παιδεία με νεωτερικά ρεύματα σκέψης και ακόμη, ισορροπώντας ανάμεσα στη λογιοσύνη και την πίστη, να γεφυρώσει την πνευματική παράδοση της Ορθοδοξίας με αυτήν της κλασικής παιδείας. Ο Ευγένιος Βούλγαρις υπήρξε ο κατεξοχήν διανοούμενος ιερωμένος του 18ου αιώνα που αγωνίστηκε μακριά από την πατρίδα του για την ωφέλεια της υπόδουλης Ελλάδας και υποστήριξε με πάθος την αξία της ανώτατης παιδείας.
Στην ανήσυχη και ταραγμένη εποχή που ζούμε, όταν σε όλο τον κόσμο η ανεξιθρησκία (ελληνικός όρος που ο ίδιος ο Βούλγαρις έπλασε) και η πολιτική ανοχή που ο ίδιος πρέσβευε συνεχώς τραυματίζονται ως έννοιες και πράξεις, η πνευματική κληρονομιά του ανδρός, του οποίου τη μνήμη τιμούμε με την έκδοση αυτού του τόμου, εισχωρεί και πάλι δυναμικά, παρά το πέρασμα του χρόνου, στο στόχαστρο της επιστημονικής έρευνας και γίνεται έτσι εξαιρετικά επίκαιρη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)