Η βυζαντινή ιστοριογραφία (324-1204)

Internal Bibliographies/Indexes Note: Περιλαμβάνει βιβλιογραφικές παραπομπές και ευρετήριο.

Contents Note: Περιεχόμενα:
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η βυζαντινή λογοτεχνική έκφραση
2. Η βυζαντινή ιστοριογραφία
Η ιστορία
Η εκκλησιαστική ιστορία
Η χρονογραφία
3. Διαίρεση της βυζαντινής ιστοριογραφίας
Η ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ (324-641)
Ιστορικοί
Χρονογράφοι
Η ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ (642-1204)
Α΄. ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ Ι (642-843)
Χρονογράφοι
Β΄. ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ Η (843-1204)
Ιστορικοί
Χρονογράφοι
ΠΙΝΑΚΕΣ
Βυζαντινών Ιστοριογράφων
Ονομάτων και πραγμάτων

Summary or Abstract: Κανένα έθνος, εκτός ίσως από τους Κινέζους, δεν έχει τόσο πλούσια ιστοριογραφία, όσο οι Έλληνες. Η ιστορία είναι το "βέλτιστον χρήμα... και κάλλιστον εύρημα των Ελλήνων" γράφει ο βυζαντινός ιστορικός Νικήτας Χωνιάτης.
Μετά τον πατέρα της ιστορίας Ηρόδοτο, τον "κανόνα" Θουκυδίδη και τον "ευκρινέα" Ξενοφώντα εμφανίζονται οι ιστορικοί της αλεξανδρινής εποχής και της ύστερης αρχαιότητας, αντάξιοι διάδοχοι των δημιουργών του είδους (Πολύβιος, Πλούταρχος) ή αντίθετα γελοιογραφίες εκείνων, όπως οι ιστορικοί που διακωμωδεί ο Λουκιανός στο έργο του "Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν".
Οι ιστορικοί του μέσου ελληνισμού δεν ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία, αλλ' αποτελούν όχι ευκαταφρόνητο μέρος της μακριάς σειράς των ελλήνων ιστοριογράφων. Στα έργα τους εξιστορείται η χιλιόχρονη πάλη του Βυζαντινού Κράτους: εξωτερικοί πόλεμοι και εσωτερικές συγκρούσεις, ηρωικές πράξεις και σκοτεινές δολοπλοκίες· σκιαγραφούνται οι μεγάλες προσωπικότητες της βυζαντινής εποχής: ο Ιουστινιανός, ο Ηράκλειος, οι αυτοκράτορες της μακεδονικής δυναστείας, οι Κομνηνοί, οι Παλαιολόγοι· διεκτραγωδείται η πτώση της αυτοκρατορίας στους Φράγκους, ο μαρασμός και η άλωση από τους Τούρκους· διαγράφεται το ιστορικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο εμφανίζονται τα πνευματικά φανερώματα, οι διάφορες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης στις διάφορες περιόδους της ζωής του Βυζαντίου, ζωής έντεκα αιώνων. Όσα μας γράφουν οι βυζαντινοί ιστοριογράφοι, χρησιμεύουν ως πηγές και για πολλούς άλλους λαούς: Γότθους, Βανδάλους, Ούννους, Αβάρους, Γέπιδες, Άραβες, Σλάβους, Αβασγούς, Λομβαρδούς, Φράγκους, Τούρκους κ.ά., που δεν είχαν αναπτύξει ακόμα την ιστοριογραφία ή δεν είναι γνωστοί από άλλες πηγές. Παρά τις ατομικές διαφορές τους οι ιστορικοί του μέσου ελληνισμού έχουν συνείδηση της αποστολής του ιστορικού· όλοι στους προλόγους τους ισχυρίζονται ότι καταγράφουν αντικειμενικά τα γεγονότα της εποχής τους, για να μη χαθούν στο βυθό της λησμονιάς (ες λήθης βυθούς).
Σύντομη επισκόπηση της βυζαντινής ιστοριογραφίας, από την ίδρυση του Βυζαντινού Κράτους μέχρι την πρώτη άλωση της Πόλης (1204) επιχειρεί αυτό το μικρό εγχειρίδιο. Προσφέροντας ένα γενικό διάγραμμα της βυζαντινής ιστοριογραφίας και βασική βιβλιογραφία, σχετική μ' αυτή και τους εκπροσώπους της, έχει σκοπό να υποβοηθήσει τη διδασκαλία των ιστορικών βυζαντινών κειμένων και τις εξετάσεις, χωρίς όμως να ταυτίζεται μ' αυτές. (Α. Β.-Ι., από τον πρόλογο της έκδοσης)