Ποιμαντική αντιμετώπιση των αμαρτανόντων στους Ιερούς Κανόνες

Dissertation (Thesis) Note: Διδακτορική διατριβή υποβληθείσα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Σχολή Θεολογική, Τμήμα Θεολογίας, 2023.

Summary or Abstract: Η εργασία σύμφωνα με τον τίτλο της παρουσιάζει τον ποιμαντικό – θεραπευτικό τρόπο με τον οποίο οι Ιεροί Κανόνες της Εκκλησίας αντιμετωπίζουν και θεραπεύουν τον εις την αμαρτία πεσόντα άνθρωπο. Χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος γίνεται γενική αναφορά στον ποιμαντικό – θεραπευτικό χαρακτήρα των Ιερών Κανόνων. Περιγράφεται η αντιμετώπιση της αμαρτίας ως πνευματικής ασθενείας, τα στάδια της αμαρτίας, η έννοια του πάθους ως ψυχικής καταστάσεως και των αμαρτημάτων ως παθολογικών συμπτωμάτων. Αναλύεται η αντιμετώπιση από τους Ιερούς Κανόνες του αμαρτωλού ως ασθενούς, που χρήζει συμπαθείας, μερίμνης και ιάσεως. Στο δεύτερο μέρος, που είναι και το εκτενέστερο, παρουσιάζεται με βάση τους Ιερούς Κανόνες, η πνευματική υγεία και πνευματική παθολογία του ανθρώπου. Αναλύονται τα τρία κινήματα της ψυχής, το λογιστικό, το επιθυμητικό και το θυμοειδές. Γίνεται εκτενής αναφορά στην φυσική πορεία κάθε δυνάμεως της ψυχής καθώς και στην παρεκτροπή της, στα πάθη, που προσβάλλουν ξεχωριστά την κάθε δύναμη της ψυχής, καθώς και στα συμπτώματα, που εκδηλώνονται ως αμαρτήματα από το κάθε πάθος. Έτσι στο λογιστικό περιγράφονται τα πάθη της ασεβείας, της αγνοίας του Θεού, της λήθης και της πλάνης, της υπερηφανείας και της αδιακρισίας και τα διάφορα συμπτώματά τους, όπως η αποστασία - άρνηση του Θεού, η αίρεση και η μαγεία. Στο επιθυμητικό αναλύονται τα πάθη της φιληδονίας, της φιλοχρηματίας και της φιλοδοξίας, καθώς και τα πολυποίκιλα συμπτώματά τους όπως για παράδειγμα, η γαστριμαργία, η πορνεία, η μοιχεία, ο παράνομος τοκισμός, η σιμωνία, η κλοπή, η ληστεία, η ιεροσυλία κ.λ.π. . Στο δε θυμοειδές γίνεται λόγος για το πάθος του θυμού και τα σχετικά αμαρτήματα της οργής και του φόνου. Τέλος στο τρίτο μέρος της εργασίας γίνεται αναφορά στο γενικό μέρος της θεραπευτικής, που παρουσιάζουν και χρησιμοποιούν οι Ιεροί κανόνες για την αντιμετώπιση της αμαρτίας και των παθών. Περιγράφονται οι Χριστολογικές προϋποθέσεις της θεραπείας: ο Ιησούς Χριστός, ως ο μόνος πραγματικός ιατρός του ανθρώπου και η θεραπευτική δύναμη των Μυστηρίων της Εκκλησίας. Αναλύονται και οι υποκειμενικές προϋποθέσεις, που είναι απαραίτητες για την θεραπεία του αμαρτωλού, όπως η ειλικρινής μετάνοια σε συνδυασμό με την πίστη και την ελπίδα στον Θεό, η θεραπευτική δύναμη της προσευχής και η τήρηση των θείων εντολών. Καταγράφονται οι ολέθριες συνέπειες της αμετανοησίας ή της υποκριτικής μετανοίας και παρουσιάζονται τα επιτίμια ως φάρμακα για την θεραπεία του πεπτωκότος εις την αμαρτίαν ανθρώπου. Ταπεινός στόχος της παρούσης μελέτης είναι συν τοις άλλοις, να φανεί η εις βάθος με επιστήμη και μέθοδο μελέτη της ψυχής του ανθρώπου από τους Πατέρες της Εκκλησίας και ιδιαιτέρως από τους Ιερούς Κανόνες που αποτελούν απόσταγμα πείρας με Οικουμενική επικύρωση από την Εκκλησία και με την θεόθεν επισφράγιση του Αγίου Πνεύματος. Η ενδελεχής μελέτη όλων αυτών των Εκκλησιαστικών εμπειριών, και ιδιαιτέρως των Ιερών Κανόνων, είναι όχι απλώς ωφέλιμη αλλά αναγκαία για όσους ασχολούνται σοβαρά με τον άνθρωπο. Αναγκαία και πολύτιμη εφόσον η αξία της ανθρωπίνης ψυχής, την οποία θεραπεύουν είναι ανυπολόγιστη.