Το είναι ως κοινωνία

Notes Pertaining to Title and Statement of Responsibility: Μετάφραση του: Being as communion: studies in personhood and the Church / Zizioulas, Iōannès. - Crestwood: St Vladimir's seminary press, 1985.

Notes Pertaining to Title and Statement of Responsibility: Επιμέλεια κειμένου: Σταύρος Γιαγκαζόγλου
Διορθώσεις: Πέτρος Γιαρμενίτης
Τυπογραφική επιμέλεια: Μανόλης Βελιτζανίδης

Contents Note: Εισαγωγή -- 1. Πρόσωπο και είναι -- Α. Από το προσωπείο στο πρόσωπο: η γέννηση μιας οντολογίας του προσώπου -- Β. Από την βιολογική στην εκκλησιολογική υπόσταση: η εκκλησιολογική σημασία του προσώπου -- 2. Αλήθεια και κοινωνία -- Α. Εισαγωγή: το πρόβλημα της αλήθειας κατά την πατερική περίοδο -- Β. Αλήθεια, είναι και ιστορία: η ελληνική πατερική σύνθεση -- 1. Η προσέγγιση δια του «λόγου» -- 2. Η ευχαριστιακή προσέγγιση -- 3. Η τριαδική προσέγγιση -- 4. Η «αποφατική» προσέγγιση -- 5. Η χριστολογική προσέγγιση -- 6. Η προσέγγιση δια της «εικόνος» -- Γ. Αλήθεια και σωτηρία: οι υπαρξιακές συνεπαγωγές της αλήθειας ως κοινωνίας -- 1. Αλήθεια και μεταπτωτική ύπαρξη: η ρήξη μεταξύ είναι και κοινωνίας -- 2. Η αλήθεια και το πρόσωπο -- 3. Η αλήθεια και ο Σωτήρας -- Δ. Η αλήθεια και η Εκκλησία: εκκλησιολογικές συνέπειες της ελληνικής πατερικής συνθέσεως -- 1. Το σώμα του Χριστού συγκροτούμενο εν πνεύματι -- 2. Η ευχαριστία ως ο τόπος της αλήθειας -- 3. Ο Χριστός, το Πνεύμα και η Εκκλησία -- Α. Εισαγωγή -- Β. Το πρόβλημα της σύνθεσης χριστολογίας και πνευματολογίας -- Γ. Οι επιπτώσεις της συνθέσεως στην εκκλησιολογία -- Συμπεράσματα -- 4. Ευχαριστία και καθολικότητα -- Α. Ο «ένας» και οι «πολλοί» στην ευχαριστιακή συνείδηση της αρχαίας Εκκλησίας -- Β. Η σύνθεση και η δομή της ευχαριστιακής κοινότητας ως εικόνες της καθολικότητας -- Γ. Η ευχαριστιακή κοινότητα και η «κατά την οικουμένην καθολική Εκκλησία» -- Δ. Μερικά γενικά συμπεράσματα -- 5. Αποστολική συνέχεια και διαδοχή -- Α. Οι δυο προσεγγίσεις της αποστολικής συνέχειας: η «ιστορική» και η «εσχατολογική» -- Β. Προς μια σύνθεση της «ιστορικής» και της «εσχατολογικής προσέγγισης -- Γ. Συγκεκριμένες συνέπειες για την ζωή της Εκκλησίας -- 1. Συνεχεία δια του αποστολικού κηρύγματος -- 2. Συνεχεία δια του αποστολικού λειτουργήματος -- Δ. Συμπεράσματα για τον οικουμενικό διάλογο -- 6. Ιερωσύνη και κοινωνία -- Α. Η θεολογική προοπτική -- Β. Ο «σχεσιακός» χαρακτήρας της ιερωσύνης -- Γ. Ο «μυστηριακός» χαρακτήρας της ιερωσύνης -- Δ. Ιερωσύνη και ενότητα -- Ε. Η «εγκυρότητα» του λειτουργήματος -- 7. Η τοπική Εκκλησία σε μια προοπτική κοινωνίας -- Α. Το ιστορικό και εκκλησιολογικό υπόβαθρο -- Β. Ζητήματα που αφορούν την θεολογία της τοπικής Εκκλησίας σήμερα -- 1. Εκκλησιαστικότητα και τοπικότητα -- 2. Τοπικότητα και παγκοσμιότητα -- 3. Η τοπική Εκκλησία σε ένα περιβάλλον διαίρεσης -- Ευρετήριο ονομάτων

Summary or Abstract: Η Εκκλησία δεν είναι απλώς ένα καθίδρυμα. Είναι «τρόπος υπάρξεως», ένας τρόπος τού είναι. Το μυστήριο της Εκκλησίας, ακόμη και στην ιδρυματική-θεσμική του διάσταση, συνδέεται βαθιά με το είναι του ανθρώπου, με το είναι του κόσμου και με αυτό το είναι του Θεού. Δυνάμει του δεσμού αυτού, τόσο χαρακτηριστικού της πατερικής σκέψης, η Εκκλησιολογία αποκτά ιδιαίτερη σημασία, όχι μόνο για όλες τις πλευρές της θεολογίας, αλλά και για τις υπαρξιακές ανάγκες του ανθρώπου σε κάθε εποχή.
Κατ' αρχάς, η εκκλησιολογική υπόσταση συνδέεται άρρηκτα με το ίδιο το είναι του Θεού. Ως μέλος της Εκκλησίας, ένας άνθρωπος γίνεται αυτόχρημα «εικόνα του Θεού», υπάρχει κατά τον τρόπο που υπάρχει ο ίδιος ο Θεός, προσλαμβάνει τον «τρόπο τού είναι» του Θεού. Ο τρόπος αυτός του είναι δεν αποτελεί ηθικό επίτευγμα, κάτι που ο άνθρωπος κατορθώνει. Είναι ένας τρόπος σχέσης με τον κόσμο, με τους άλλους ανθρώπους και με τον Θεό, γεγονός κοινωνίας και για τον λόγο τούτο δεν δύναται να πραγματοποιηθεί ως μία ατομική κατάκτηση, παρά μόνο ως ένα εκκλησιατικό γεγονός.
Για να εμφανίσει, ωστόσο, η Εκκλησία τον τρόπο τούτο υπάρξεως, πρέπει και η ίδια να είναι μια εικόνα του τρόπου κατά τον οποίο ο Θεός υπάρχει. Σύνολη η δομή της, τα λειτουργήματά της, κ.λπ. οφείλουν να εκφράζουν τον τρόπο τούτο υπάρξεως. Κι αυτό σημαίνει πάνω απ' όλα, ότι η Εκκλησία οφείλει να έχει ορθή πίστη, σωστή θεώρηση όσον αφορά το είναι του Θεού. Η ορθοδοξία εν σχέσει με το είναι του Θεού δεν συνιστά πολυτέλεια για την Εκκλησία και για τον άνθρωπο: είναι μια υπαρξιακή ανάγκη.
Κατά την πατερική περίοδο, δεν γίνεται σχεδόν καμμία μνεία στο είναι της Εκκλησίας, ενώ πολλά έχουν γραφεί για το είναι του Θεού. Το ζήτημα που απασχολούσε τους Πατέρες δεν ήταν να γνωρίσουν αν ο Θεός υπήρχε ή όχι - η ύπαρξη του Θεού ήταν ένα «δεδομένο» για όλους σχεδόν τους ανθρώπους της εποχής, χριστιανούς ή ειδωλολάτρες. Το ερώτημα που βασάνιζε ολόκληρες γενεές ήταν μάλλον: «πώς» υπάρχει ο Θεός. Κι ένα τέτοιο ερώτημα είχε άμεσες συνέπειες τόσο για την Εκκλησία όσο και για τον άνθρωπο, αφού αμφότερα θεωρούνταν «εικόνες του Θεού».
Η απάντηση στο ερώτημα για το είναι του Θεού, κατά την πατερική περίοδο, δεν ήταν εύκολη. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)