Εκκλησία και εσχατολογία

Contents Note: Περιεχόμενα:
Ιγνάτιος, Μητροπολίτης Δημητριάδος. Πρόλογος -- Καλαϊτζίδης, Π. Αντί εισαγωγής: Εσχατολογία, θεολογία και εκκλησία -- Ιωάννης Ζηζιούλας, Μητροπολίτης Περγάμου. Εκκλησία και έσχατα -- Ματσούκας, Ν. Εκκλησία και Βασιλεία του Θεού, ιστορία και εσχατολογία -- Γιαγκάζογλου, Στ. Οι θεολογικές προϋποθέσεις της Εκκλησίας ως εσχατολογικής κοινότητας -- Πατρώνος, Γ. Ο άνθρωπος ως πρόσωπο στην Πρωτολογία, ιστορία και εσχατολογία -- Μπέγζος, Μ. Χριστιανική και εβραϊκή εσχατολογία -- Ντόντος, Ν.Φ. Η καταξίωση της ιστορίας και η εσχατολογική ακεραίωση του χρόνου -- Αρκάδας, Δ. Το τέλος της ιστορίας στην εσχατολογία του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου -- Καριώτογλου, Αλ. Σ. Απόψεις ισλαμικής εσχατολογίας. Η περίπτωση του Al-Ghazali -- Παπαθανασίου, Θ.Ν. Ιεραποστολή και εσχατολογία -- Μόσχος, Δ. Η εσχατολογία στον αιγυπτιακό μοναχισμό επί τη βάσει της ιστορίας των κατ' Αίγυπτον μοναχών της Λαυσαϊκής ιστορίας -- Μπεκριδάκης, Δ. Εικόνα: "Ανοικτό παράθυρο στην όγδοη ημέρα" ή το τέλος της τέχνης; Κριτικό σχόλιο στην εσχατολογική ανάγνωση της ορθόδοξης εικονολογίας -- Αδραχτάς, Β. Η πολιτική διάσταση της εσχατολογίας -- Σκαλτσάς, Γ. Η εσχατολογία ως δυναμική κοινωνική οντολογία. Η πρόταση του αγίου Γρηγορίου Νύσσης για μια νέα οντολογία -- Καλαϊτζίδης, Π. Εκκλησία και έθνος σε εσχατολογική προοπτική -- Παπαλεξανδρόπουλος, Στ. Λ. Νέα θρησκευτικότητα και εσχατολογία -- Γκάνας, Ευάγ. Εσχατολογικά σημεία στη νεώτερη λογοτεχνία -- Παύλος, Γ. Φυσικός και εσχατολογικός χρόνος -- Βιογραφικά σημειώματα.

Summary or Abstract: Ταυτίζοντας την παράδοση με τη συντήρηση και όχι με τη ζωογόνο και ανανεωτική αύρα του πνεύματος, εμποτισμένοι από ένα αντιφατικό κράμα αρχαιολατρίας και βυζαντινολαγνείας, αδυνατούμε συνήθως να αρθρώσουμε σοβαρό θεολογικό λόγο και να μετάσχουμε ισότιμα και δημιουργικά στον σύγχρονο κόσμο. Γι' αυτό και ο συνήθης εκκλησιαστικός λόγος ενδιαφέρεται περισσότερο για τη διατήρηση της ιδιοπροσωπίας του Νέου Ελληνισμού παρά για τη χριστιανική καθολικότητα και οικουμενικότητα, ενώ το όραμα της ερχόμενης Βασιλείας του Θεού, του αναμενόμενου νέου κόσμου, υποκαθίσταται από την ιδεολογικοποίηση της Ορθοδοξίας και την τάση νοσταλγίας και επιστροφής στην αυθεντικότητα της παραδόσεως. Ταυτίζεται με άλλα λόγια η Εκκλησία με το «ήδη», με το πραγματοποιημένο, και παραμελείται η εσχατολογική αναμονή, το «ούπω», αυτό που δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί. Η εσχατολογία όμως δεν είναι απλώς ο λόγος για την άλλη ζωή, ούτε το τελευταίο κεφάλαιο της Δογματικής. Διαποτίζει το σύνολο της εκκλησιαστικής και λειτουργικής ζωής και συνιστά την ενεργό προσμονή της ερχόμενης Βασιλείας του Θεού, τη δυναμική μεταμόρφωση και ανακαίνιση του σύμπαντος κόσμου. Η Εκκλησία ως κοινότητα εσχατολογική μπορεί να αναφέρεται σε ένα έθνος ή να αναμένει τη δικαίωσή της από τις υπηρεσίες που προσέφερε στο παρελθόν; Ποια η σχέση χρόνου και Εσχατολογίας, Ιστορίας και Εσχατολογίας; Είναι η αρχή, οι πρώτες αιτίες, που καθορίζει την πορεία και το νόημα της Ιστορίας ή αντιθέτως είναι το τέλος, τα έσχατα, που δίνει νόημα στις απαρχές; Πού συναντάται ακόμη η Εσχατολογία, με τον μοναχισμό, την ιεραποστολή ή τη νέα θρησκευτικότητα; Και, εφόσον τα Έσχατα εισβάλλουν αδιάκοπα, αν και παράδοξα, στην Ιστορία, ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες από τη βιβλική και πατερική αυτή αντίληψη για την πολιτική και κοινωνική ζωή, τη φιλοσοφία, την επιστήμη, τα γράμματα και τις τέχνες, τις σχέσεις με τον «άλλον» και τις άλλες θρησκείες; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θίγονται στις μελέτες των Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη (Ζηζιούλα), Π. Βασιλειάδη, Ν. Ματσούκα, Στ. Γιαγκάζογλου, Γ. Πατρώνου, Μ. Μπέγζου, Ν. Ντόντου, Δ. Αρκάδα, Αλ. Καριώτογλου, Θ.Ν. Παπαθανασίου. Δ. Μόσχου, Δ. Μπεκριδάκη, Β. Αδραχτά, Γ. Σκαλτσά, Π. Καλαϊτζίδη, Στ. Παπαλεξανδρόπουλου, π. Ευαγ. Γκανά και Γ. Παύλου, τα οποία αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης και προβληματισμού κατά την πρώτη περίοδο λειτουργίας (2000 - 2001) του χειμερινού προγράμματος της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών στον Βόλο. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)