Το Αϊβαλί, η πατρίδα μου

Notes Pertaining to Edition and Bibliographic History: 9η έκδ. (ανατύπωση): Αθήνα : Παπαδημητρίου, 2001.

Contents Note: Περιεχόμενα: Θρηνητικός πρόλογος Ο Άγιος Γιώργης ο Χιοπολίτης -- Τ’ Αϊβαλί, τα Μοσκονήσια κι η αρχαία Ποροσελήνη -- Μοιρολόγι -- Τα μπουγάζια τ’ Αϊβαλιού -- Αρχαίοι ανθρώποι της Ανατολής -- Οι Λωτοφάγοι -- Η Νησοπούλα -- Παραμονή Χριστούγεννα -- Χριστούγεννα στη σπηλιά -- Αγιασμένες μέρες -- Ο καπετάν-Στέλιος κι ο Βασίφ-εφέντης -- Πρωτοχρονιά την Αγιά-Παρασκευή -- Το βλογημένο το μαντρί -- Τα Φώτα στ’ Αϊβαλί -- Οι Αποκριές κι οι Δώδεκα Θεοί -- Πρωτομαγιά -- Ο Στριγκάρος -- Αθώοι φονιάδες και κακούργοι αναίσθητοι -- Ξέγνοιαστα νιάτα και κακά γεράματα -- Ο Αλέξης ο τσομπάνης -- Ο καπετάν-Ρόγκος -- Ο μπαρμπα-Χαράλαμπος -- Μια έμορφη ψυχή -- Ο Ταλιάνης και το μαγαζί του -- Ο μπαρμπα-Μανώλης ο Βασιλές -- Βίβλος Γενέσεως {Προοίμιο – Ο καπετάν Γρίτσας – Ο κυρ-Γιαννακός ο Σεβίλης – Ο κυρ-Αντωνάκης ο Νησώτης – Ο κυρ-Κατακουζ’νός – Κωσταντίνος Μπρούζος} -- Τω καιρώ εκείνω -- Τίμιος κουρσάρος -- Οι τέσσερις Αϊβαλιώτες -- Στα ρημονήσια της πατρίδας μου -- Τ’ Άστρο της Τραμουντάνας -- Τα καράβια -- Αγνή νεότητα -- Αληθινά παραμύθια -- Αθόλωτη ευτυχία -- Η μάνα μου η θάλασσα -- Η θάλασσα ήσυχη και φουρτουνιασμένη -- Πνεύμα καταιγίδος -- Ο βοριάς του Δεκαπενταύγουστου -- Η νοτιά -- Κάψα -- Μακάρια ζωή -- Ειρηνικοί ρεμβασμοί -- Ανθήτω ως κρίνον -- Ορθρίσωμεν όρθρου βαθέος -- Φως εσπερινόν.

Summary or Abstract: Σε τούτη τη συλλογή διηγημάτων του, ο κυρ Φώτης Κόντογλου αναπολεί και καταγράφει γεγονότα και ιστορίες της λατρεμένης πατρίδας του, τ’ Αϊβαλιού. Της μικρής πολιτείας, όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια, που είναι κρυμμένη κάπου εκεί μες στα μπουγάζια και τις ακρογιαλιές της βλογημένης Ανατολής. Θρηνώντας την απώλειά της, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ερχομό του στην Ελλάδα, μας μιλάει νοσταλγικά για τους «αρχαίους ανθρώπους» της, μας διηγείται με αυθόρμητη ειλικρίνεια τις προσωπικές ιστορίες τους, πότε για αγίους, πότε για απλοϊκούς ξωμάχους, μα κάποτε και για κακούργους και ληστές.